Kryteria Liftona (rozpoznawanie grupy psychomanipulacyjnej)

Kryteria Liftona [Dr. Robert J. Lifton’s Criteria for Thought Reform].

Tłumaczenie z tekstu z reFOCUS (to samo ma AFF i ex-cult), wziętego z:

 „Thought Reform And The Psychology of Totalism”,
 Chapter 22, (Chapel Hill, 1989)
 „The Future of Immortality”, Chapter 15 (New York 1987)

Dowolna ideologia – to znaczy, dowolny zespół obciążonych emocjami przekonań co do człowieka i jego relacji do naturalnego lub ponad- naturalnego świata – może być przeniesiona przez swych wyznawców w stronę totalitaryzmu. Ale najbardziej jest możliwe, że zdarzy się to z tymi ideologiami, które najwięcej sobą ogarniają, i są najbardziej ambitne lub posłannicze w swoich roszczeniach, czy to religijnych, czy politycznych organizacji. A gdzie istnieje totalizm, religia lub ruch polityczny stają się więcej niż ekskluzywnym kultem.

Zobacz również: Jak władze mormonów łamią zasady własnej wiary? Krytyka działań związanych ze znakami towarowymi w kościele mormonów

Tu znajdziesz kryteria, osiem psychologicznych tematów, według których dowolne środowisko może być osądzone. Połączone razem tworzą atmosferę która może chwilowo dodać energii, lub rozweselić, ale która jednocześnie przedstawia największą z ludzkich gróźb.

• Sterowanie środowiskiem
• Manipulacja mistyczna (planowana spontaniczność)
• Żąda się czystości (doskonałości)
• Spowiedź
• Uświęcona nauka
• Obciążanie języka
• Doktryna ponad osobę
• Dawkowanie istnienia

Zobacz również: Instrukcje zarządzania sektą ukrywane przez kościół mormonów. Wewnętrzne podręczniki i instrukcje w kościele mormonów

STEROWANIE ŚRODOWISKIEM [MILIEU CONTROL]

• najbardziej podstawową cechą [feature] jest sterowanie łącznością człowieka ze środowiskiem [communication within an environment]
• jeśli to sterowanie jest skrajnie intensywne, uwewnętrznia się – próba rządzenia łącznością wewnątrz danej osoby
• sterowanie wszystkim co dana osoba widzi, słyszy, czyta, pisze (sterowanie informacją) stwarza konflikty w odniesieniu do autonomii osoby [in respect to individual autonomy]
• grupa okazuje to na wiele sposobów: bycie w grupie, izolacja od innych ludzi, presja psychiczna, daleko od innych lub brak transportu, czasem fizyczna presja na pozostanie
• często sekwencja wydarzeń, takich jak seminaria, wykłady, spotkania z grupą, które stają się coraz bardziej intensywne, i coraz bardziej izolujące, sprawia że opuszczenie grupy staje się skrajnie trudne, zarówno fizycznie jak i psychicznie
• ustawia poczucie antagonizmu ze światem zewnętrznym; „my kontra oni”
• ściśle złączone z procesem zmiany indywidualności (osobowości)

MANIPULACJA MISTYCZNA (Planowana spontaniczność) [MYSTICAL MANIPULATION (Planned spontaneity)]

• rozległa manipulacja osobą [personal manipulation]
• dążenie do promowania specyficznych wzorców zachowań i emocji w taki sposób, by wyglądało że to powstaje spontanicznie w środowisku [from within the environment], podczas gdy faktycznie jest to dyrygowane
• totalitarni przywódcy twierdzą, że są wybrani przez Boga, historię, lub nadnaturalną siłę, by nieść w świat [carry out] mistyczne nakazy
• „zasady” (skierowane na Boga lub gdzie indziej [God-centered or otherwise]) mogą być wpajane „na siłę” [put forcibly] i głoszone jako wyłączne [claimed exclusively], tak że kult i jego wierzenia stają się jedyną prawdziwą ścieżką do zbawienia (lub oświecenia)
• w osobie tworzy się [the individual develops] wtedy psychika pionka, i aktywnie uczestniczy w manipulowaniu innymi
• lider, który staje się centrum mistycznej manipulacji (lub osoba, w imię której to się czyni) może czasami być bardziej realny, niż abstrakcyjny bóg, i dlatego bardziej atrakcyjny dla członków kultu
• uprawomocnia oszustwo użyte do rekrutacji nowych członków i/lub gromadzenie pieniędzy, i oszukiwanie „świata zewnętrznego”

ŻĄDA SIĘ CZYSTOŚCI (DOSKONAŁOŚCI) [DEMAND OF PURITY]

• świat staje się ostro podzielony na czysty i nieczysty [pure and impure], absolutnie dobry (grupa/ideologia) i absolutnie zły (wszystko poza [outside] grupą)
• musi się wciąż zmieniać, dostosowywać [conform] do „normy” grupy
• tendencje w kierunku poczucia winy i wstydu są używane jako dźwignie emocjonalne dla sterującego i manipulującego wpływu grupy
• skoro tylko osoba doświadczyła totalnej polaryzacji dobra/zła (czarno-białe myślenie), ma wielkie trudności w odzyskaniu bardziej wyważonego wewnętrznego poczucia złożoności moralności człowieka
• radykalny podział na czyste/nieczyste jest zarówno w środowisku (grupie) jak i w osobie
• łączy się to [ties it with] z procesem spowiedzi – trzeba się spowiadać, jeśli się nie jest dostosowanym [conforming]

SPOWIEDŹ [CONFESSION]

• kultowa spowiedź jest przenoszona poza swe zwykłe religijne, prawne i terapeutyczne wyrażenia aż do stania się kultem siebie [in itself]
• sesjom w których ktoś się spowiada ze swych grzechów towarzyszy wzorzec krytycyzmu i samokrytycyzmu, ogólnie wychodzący na jaw w małych grupach z aktywnym i dynamicznym naporem na zmianę osoby
• jest aktem symbolicznego samowyrzeczenia (samo-rezygnacji)
• czyni wirtualnie niemożliwym utrzymanie sensownej [reasonable] równowagi pomiędzy wartością i pokorą [between worth and humility]
• osoba spowiadającą się z różnych grzechów sprzed przystąpienia do kultu może zarówno wierzyć w te grzechy, jak i zakrywać inne myśli [can both believe in those sins and be covering over other ideas] i uczucia, których jest nieświadoma, lub niechętna do dyskutowania
• często osoba wyznaje drobniejsze grzechy, podczas gdy wstrzymuje się z innymi [confess to lesser sins while holding on to other secrects] (często krytycyzmem/pytaniami/wątpliwościami co do grupy lub liderów które mogłyby spowodować brak awansu do lepszej [leadership] pozycji)
• „im bardziej oskarżam siebie, tym bardziej mam prawo sądzić ciebie”

UŚWIĘCONA NAUKA [SACRED SCIENCE]

• totalistyczne środowisko utrzymuje aurę świętości wokół swojej podstawowej doktryny lub ideologii, utrzymując to jako ostateczną [ultimate] moralną wizję dla porządkowania ludzkiej egzystencji
• zakaz kwestionowania lub krytykowania tych podstawowych założeń
• żąda się szacunku dla ideologii/doktryny, tych którzy ją stworzyli, i tych, którzy obecnie jej nauczają [present bearers]
• oferują znaczące poczucie pewności dla młodych ludzi ponieważ wielce upraszcza świat i odpowiada współczesnej potrzebie łączenia uświęconego zestawu zasad dogmatycznych z roszczeniem nauki zawierającej prawdę o ludzkim zachowaniu i ludzkiej psychologii

OBCIĄŻANIE JĘZYKA [LOADING THE LANGUAGE]

• język totalistycznego środowiska charakteryzuje się kończącymi myślenie frazesami (zatrzymywacze myśli [though-stoppers])
• powtarzalnie skierowany na żargon obejmujący wszystko
• „język bezmyślenia” [the language of non-thought]
• słowa otrzymują nowe znaczenia – zewnętrzny świat nie używa tych słów czy fraz w ten sam sposób – stają się słowem lub frazą grupy

DOKTRYNA PONAD OSOBĘ [DOCTRINE OVER PERSON]

• każda sprawa czyjegoś życia może być zredukowana do pojedynczego zestawu zasad, które mają wewnętrzną spójność do tego stopnia, że można ogłaszać [claim] doświadczenie prawdy i czuć je
• wzorzec doktryny ponad osobę występuje kiedy, jest konflikt między tym, co się czuje że się samemu doświadcza, i tym, co doktryna lub ideologia mówi, że się powinno [should] doświadczać
• jeśli się kwestionuje wierzenia grupy lub liderów grupy, jest się zmuszonym [made to] odczuć, że jest to czymś nieodłącznie [inherently] złym dla nich, by choćby kwestionować – jest to zawsze obracane przez nich przeciwko kwestionującemu [„turned around” on them], i on jest kwestionowany, zamiast żeby wprost odpowiedziano na pytania
• fundamentalnym założeniem jest, że doktryna/ideologia jest w końcu [ultimately] bardziej słuszna [valid], prawdziwa i rzeczywista niż jakikolwiek aspekt ludzkiego charakteru lub ludzkiego doświadczenia, i trzeba podporządkować [subject] swoje doświadczenie tej „prawdzie”
• doświadczenie sprzeczności może być natychmiast połączone z poczuciem winy [can be immediately associated with guilt]
• musi się odczuć, że wątpliwości są odbiciami swego własnego zła
• gdy powstaje wątpliwość, konflikty stają się intensywne

DAWKOWANIE ISTNIENIA [DISPENSING OF EXISTENCE]

• skoro grupa ma absolutną lub totalistyczną wizję prawdy, to ci, którzy nie są w grupie są za granicą, w strefie zła, nie są oświeceni, nie są zbawieni, i nie mają prawa, by istnieć
• „istnienie kontra nicość” [being verses nothingness]
• zagrożenia dla prawomocności istnienia [impediments to legitimate being] muszą być odrzucane [pushed away], lub niszczone
• jeśli jesteś poza grupą możesz zawsze otrzymać swoje prawo do istnienia przez przyłączenie się do grupy
• manipulacja lękiem – jeśli porzucisz grupę, porzucisz Boga, lub stracisz swoje przeobrażenie, gdyż stanie się z tobą coś złego
• grupa jest „elitą”, ci poza nią są „ze świata”, „źli”, „nieoświeceni”